dinsdag 7 augustus 2012

Wees origineel! Ja, maar hoe dan?

Een griezelig avontuur bedenken over stinkende monsters, klepperende skeletten, betoverde wouden en pratende stenen...ik som nu zomaar wat op èn het is het liefste wat ik doe. Veel komt niet eens op papier. Of haalt uiteindelijk de prullenbak. Want komt veel niet voort uit dingen die al eens zijn bedacht, verfilmd of opgeschreven?
De meest waanzinnige boeken, bijzondere special effects in de meest fantasievolle films waardoor je op het puntje van je stoel zit, hebben in ieder genre overeenkomsten met elkaar. Dat is toch geen probleem, als je ervan geniet?

Is alles al eens bedacht...
Om het kort te zeggen: het is moeilijk om origineel te zijn. Soms stel ik mezelf deze vragen: is het onmogelijk geworden om iets origineels te verzinnen, of wordt het steeds moeilijker maar is het nog steeds mogelijk?
Ik denk het laatste. Mijn inzending voor de Thor wedstrijd van WB Fantasy vonden ze origineel. Dat vind ik het mooiste compliment over het verhaal. Maar al komt het helemaal uit mijn eigen brein, ik weet gewoon zeker dat bepaalde kleine dingen een samenraapsel is van gebeurtenissen uit tal van fragmenten uit boeken en films die als een hoge, wankele stapel beelden in mijn hoofd zitten. Als ik door te schrijven die beelden in beweging zet, dan worden die door elkaar geschud, uit elkaar getrokken, misschien zelfs wel verscheurd en vervolgens in herschikte snippers aan elkaar geregen. Misschien worden ze wel vermengd met nieuwe beelden of met mijn eigen oude fantasiebeelden, waardoor ze als koekhapslingers aan het plafond in mijn hoofd komen te hangen. Als mijn frisse bron van inspiratie. Of zoiets :-)

Invloeden uit het verleden
Vroeger toen ik een jaar of twaalf was, was ik al gek op avonturen films. Ik was weg van bijvoorbeeld The Goonies (1985). Die film kon ik niet vaak genoeg kijken. Of alle Indiana Jones films (vanaf 1981), helemaal geweldig vond ik die. Of om nog maar eens een andere betoverende film te noemen: The Neverending Story (1984). Waarschijnlijk hebben die films in mij iets los gemaakt wat Harry Potter films vanaf 2001 bij andere generaties heeft gedaan. Toen Harry Potter en de Steen der Wijzen in de bioscoop kwam was ik gefascineerd. Maar vooral door de manier waarop die magische effecten in de film waren gemaakt. Heel realistisch en werkelijk fantastisch om naar te kijken. Heel origineel.
Maar intussen zijn we ruim 10 jaar verder en zijn er inmiddels tal van HP-achtige films gemaakt en boeken geschreven. Niet bijster origineel meer.

Invloeden uit het heden
Kijk ook maar naar The Da Vinci Code van Dan Brown. Wie kent het boek niet?
En wat was vooral de media er vol van! In veel praatshows konden ze het uitgebreid hebben over 'Het laatste avondmaal' van Leonardo Da Vinci en alle symboliek die deze (naar mijn mening) magistrale uitvinder en kunstenaar erin zou hebben verborgen. En dus brak de gekte los. Mensen gingen op reis en bewandelden de voetsporen van Robert Langdon en Sophie van A tot Z. Het boek vloog als een warm broodje over de toonbank. Heel origineel destijds maar inmiddels is er zoveel van dit genre te verkrijgen dat het niet langer centraal staat in een avondvullende praatshow.

Alles heeft een prijs
Alles wat origineel is (en waar heel erg veel geld aan wordt verdiend) wordt vroeg of laat gekopieerd. Dit is natuurlijk niets nieuws. Denk maar aan schilderijen.
Een bekende meestervervalser was Han van Meegeren. Hij maakte schitterende vervalsingen van onder andere Johannes Vermeer. Dit deed hij natuurlijk niet alleen omdat hij het werk van Vermeer zo mooi vond. Hij  kreeg van het leidend lid van de NSDAP Hermann Göring in 1943 fl. 1.650.000 betaald voor zijn vervalsing van Vermeers 'Christus en de overspelige vrouw'. Uiteindelijk is de vervalsing aan het licht gekomen en het spoor leidde naar Van Meegeren die collaboratie met de vijand ten laste werd gelegd. Toen Van Meegeren moest kiezen tussen collaboratie en schilderijvervalsing besloot hij zijn bedrog op te biechten.
Hij kreeg een jaar gevangenisstraf maar overleed nog voordat hij zijn straf moest uitzitten.
Het vervalsen van schilderijen gaat terug tot in de vijftiende eeuw. Leonardo Da Vinci was waarschijnlijk de eerste die schreef dat een schilderij origineel en eenmalig moest zijn.
Voor de vervalser was het eerder een manier om geld te verdienen en in het beste geval, om beroemd te worden.

Wie is als eerste origineel?
Dan Brown is beroemd geworden door zijn boeken. J.K. Rowling misschien nog wel meer. Auteurs die Brown of Rowling trachten te imiteren maken geen kopieën zoals een kunstenaar met zijn vervalste schilderij wel doet. Het zou plagiaat zijn.
Toch zijn er opvallende situaties waarbij ik mij weer de vraag stel: wanneer ben je origineel? Ben je dit als je een mysterieus verhaal bedenkt, dit opschrijft en weet uit te geven maar bij een minder groot publiek bekend wordt? Of wanneer je op hetzelfde moment een bijna identiek mysterieus verhaal bedenkt, dit opschrijft, uitgeeft en door de juiste mensen tegen te komen opeens een bestseller blijkt te hebben geschreven? Wie heeft het recht op originaliteit? In het leven draait het blijkbaar vooral om op het juiste moment het juiste netwerk aan mensen om je heen te hebben!
Ik denk hierbij aan Tom Egeland een Noorse schrijver die debuteerde in 1988 en commercieel doorbrak met zijn misdaadroman 'Het einde van de cirkel'. De gelijkenis met de Da Vinci Code schijnt opmerkelijk te zijn. Ik heb het boek van Egeland zelf nooit gelezen maar ga dat zeker doen! Ik wil met mijn eigen ogen de gelijkenis erin vinden. Dat boeit me. Tom Egeland schreef zijn boek eerder dan Dan Brown. Hij ontkent Dan Brown van plagiaat te hebben beschuldigd. In een interview zei hij: 'Kennelijk hadden wij hetzelfde idee en hebben ongeveer dezelfde research gepleegd, puur toeval...'.
Tja...lastig begrip: originaliteit.

Wees vindingrijk
Ik denk dat origineel zijn niet uitsluitend in iets nieuws bedenken zit. Het mag wel natuurlijk, graag zelfs :-)
Ik denk eigenlijk dat een veel beschreven onderwerp origineel kan worden door het vanuit een andere invalshoek te benaderen! Denk aan de duizenden moordmysteries die erop liggen te wachten om gelezen te worden en die ook werkelijk zeer de moeite waard zijn, terwijl ze allemaal een niet zo bijster originele basis hebben: moord.
Verhalen ontstaan nou eenmaal uit je eigen ideeën, de dingen die je doormaakt of mee hebt gemaakt, je eigen fantasie, de mensen om je heen, de sfeer om je heen...
Het begint vaak heel klein en het groeit als een zaadje dat tot ontkieming komt in de donkere aarde waarop bij tijd en wijle zon schijnt en regen valt. Origineel genoeg, lijkt mij.

Groetjes Anke


Harry Mulisch zei of schreef ooit: "Originaliteit wordt verheven als een ware kunst, echter de onderschatte ware kunst is die van de imitatie."

Bronnen:
- De Cultuurwijzer
- Wikipedia
- IMDb
- officiële website Dan Brown


Geen opmerkingen:

Een reactie posten